Krakowiak

Krakowiak to najstarszy polski taniec narodowy. Z dawnych dokumentów i zapisów wiadomo, że znany był na już dworze króla Władysława Jagiełły w końcu  XIV wieku! Krakowiak wywodzi się z ziemi krakowskiej, ale zyskał ogromną popularność wśród szlachty w całej Polsce, stając się tańcem o charakterze wojennym, tańczonym często przez samych mężczyzn. Jest to bowiem taniec dynamiczny, skoczny, pełen przytupów i zakrzesań. Prawdopodobnie pierwotną formą kroku w krakowiaku był cwał z uwagi na podobieństwo do kroku pędzącego konia.

Ze względu na swoje właściwości choreotechniczne krakowiak znany był dawniej pod nazwami: mijany, suwany, dreptany, przebiegany, ścigany. Niektóre nazwy tego tańca pochodzą od podkrakowskich miejscowości: skalmierzak, szopieniak, wiśliczak, proszowiak, kopieniak, stopniczak. Sama nazwa krakowiak przyjęła się później, bo dopiero w XVIII wieku.

Melodie krótkich zazwyczaj śpiewek krakowiaków, dzięki ich rytmice i buńczuczności, sprzyjały układaniu do nich tekstów patriotycznych. Pokreślano nimi umiłowanie ojczyzny, wolności i gotowości obrony kraju przez agresją wroga. 1

Rytm krakowiaka występował w kompozycjach polskich i obcych już w XVI i XVII wieku. Na przełomie XVIII / XIX wieku przeniknął do muzyki filharmonicznej. Wtedy też krakowiak zdobył popularność zagranicą, choć nie w takim zakresie jak polonez i mazur.

Powszechnie znane są w Polsce takie krakowiaki, jak: Albośmy to jacy tacy, Krakowiaczek jeden, Leć głosie po rosie; Stanisława Moniuszki: Wesół i szczęśliwy krakowiaczek ci ja; Zygmunta Noskowskiego: Skowroneczek śpiewa oraz krakowiaki Jana Stefaniego z wodewilu Krakowiacy i Górale Wojciecha Bogusławskiego i krakowiak z opery Pan Twardowski Ludomira Różyckiego, a także patriotyczne pieśni w rytmie i z melodiami krakowiaków: Bartoszu, Bartoszu, oj, nie traćwa nadziei, Dalej chłopcy, dalej żywo, Na Wawel, na Wawel, Krakowiaku żwawy oraz Płynie Wisła płynie. Nie śpiewano ich w tańcu, ale w polskich domach, przy okazji różnych spotkań podnosiły i umacniały ducha narodowego, zespalały naród. 2

1 Grażyna Dąbrowska,  Tańcujże dobrze: tańce polskie, Warszawa, 1991, s. 303.
2 Tamże.

Share